İslam Sonrası Türk Edebiyatına geçişin en mütavazı eserlerinden olan Atabetü'l-Hakayık; Edip Ahmed Bin Mahmud Yükneki tarafından Dad Sipehsalar Bey' e sunulur. Eserin kıymeti harbiyesi dönemin diğer eserlerine nazaran daha çok Arapça sözcüğün kullanılarak yazıldığı 40 beyit ve 101 dörtlükten ibarettir. Aruz ölçüsü kullanılan eserde toplam 14 bölüm yer almaktadır. Bu bölümler:
10 beyitin yer aldığı Tahmid,
5 beyitin yer aldığı Naat,
5 beyin yer aldığı sahabeye övgü,
14 beyitin yer aldığı Dad Sipehsalar övgüsü,
6 beyitin yer aldığı eserin yazılış gerekçesi,
12 dörtlüğün yer aldığı dilin muhafazası,
12 dörtlüğün yer aldığı dünyanın dönekliği,
10 dörtlüğün yer aldığı cömertliğin medhi,
7 dörtlüğün yer aldığı tevazu ve kibir,
6 dörtlüğün yer aldığı harislik,
16 dörtlüğün yer aldığı kerem ve iyilik,
21 dörtlüğün yer aldığı zamanın bozukluğu,
5 dörtlüğün yer aldığı kitap sahibinin özrü ve sonradan eklenelerden oluşmaktadır.
Eser ele aldığı konu bağlamında üzerinde sıklıkla durulan önemli bir kültür hazinesidir. Özellikle Uygur Türkçesinin 15. yüzyıla kadar etkisini gösterdiğini eserin 1480 tarihli nüshasından anlamaktayız.
Bunun yanı sıra benim en çok dikkatimi çeken de Ahmet Yükneki'nin kendi deyimiyle anadan doğma kör olduğudur. Eserde ama oluşunu ve fahriyesini şöyle ifade eder:
"(D 485-488)
toga körmez erdi edibning közi
tükedi bu on tört bab içre sözi
yagan bolsa yüglüg özesinde zer
anıng tuşı bolgay bu söznüng azı
(Doğuştan görmez idi edibin gözü
Tüketti bu on dört bölümde sözü
Fil olsa yüklü, üzerinde altın
Onun benzeri olur bu söz en az)
Vahdettin Oktay BEYAZLI
